Kim jest Gejsha?

Termin "Geisha" (pl. Gejsza) powstał w epoce Tokugawa. Składa się z wyrazów "gei" (sztuka) i "sha" (człowiek). Czyli już po nazwie wiemy, że chodzi tu o kogoś uprawiającego tradycyjne japońskie sztuki, innymi słowy – artystę. W Kyōto używa się terminu "geiko" co oznacza „kobieta zajmująca się sztuką”. Gejsze są mistrzyniami w sztuce konwersacji, tańca, śpiewu i gry na tradycyjnych instrumentach japońskich. Zajmują się też kaligrafią, ikebaną i innymi sztukami japońskimi.

Od razu obalam pewien mit. Gejsze nie były i nie są prostytutkami (to była osobna grupa zawodowa – yūjō). Dawniej patron decydował o życiu seksualnym gejszy, teraz nikt za nie już tego nie robi.

Błędny wizerunek gejszy jako prostytutki (na zachodzie) wziął się od "gisz". Po drugiej wojnie światowej Amerykanie okupujący Japonię korzystali z usług prostytutek, które podawały się za gejsze. Amerykanie nie umieli wymówić słowa geisha, więc mówili gisza.

Początkowo gejszami zostawali tylko mężczyźni, dopiero w późniejszych czasach dołączały do tego zawodu kobiety, dla odróżnienia zwane "onna geisha", czyli „kobieta gejsza”. Obecnie gejszami zostają wyłącznie kobiety, ale tradycja taikomochi nadal trwa.

Gejsze zamieszkują w domach zwanych "okiya" (w Tōkyo geishaya), a chodzą na przyjęcia głównie do tradycyjnych herbaciarni ochaya. Gejsze są ekspertkami w zakresie "cha-no yu" (ceremonii herbacianej). Początkowo ubierały się bardzo skromnie, choć ze smakiem i chlubiły się "sugao" czyli twarzą bez makijażu. W opinii Japończyków uchodziły za ideał "bijin" (pięknej kobiety).
Gejsze odgrywały znaczącą rolę w gospodarce i polityce Japonii. W epoce Meiji mówiono, że ambitny urzędnik powinien mieć dwa cele w życiu: wziąć za żonę gejszę i zostać ministrem. Jednak nawet gejsze nie będące żonami urzędników posiadały ogromne wpływy.

Makijaż, fryzura i ubiór to zewnętrzne cechy wyróżniające gejszę spośród pozostałych japońskich kobiet. Jest to jedyna społeczność kobiet w Japonii, która nosi na codzień kimono, wachlarz, fryzurę shimada oraz bieli twarz. Nowoczesne i zamożne japonki na codzień zamiast kimono, noszą ubrania od Chanel i Diora. O kimono przypominają sobie, gdy zbliża się jakaś uroczystość (np. święto nowego roku, ślub czy pogrzeb).

Zwyczaj bielenia twarzy gejsze przejęły prawdopodobnie od prostytutek – amatorek, które były żonami bądź córkami flisaków lub przewoźników. Z ubóstwa, podczas nieobecności ojców i mężów, parały się prostytucją. Ich ciała pokrywał brud i zadrapania, ponieważ głównym ich zajęciem było wytwórstwo węgla drzewnego i zbieranie chrustu na opał. Dlatego, też aby klienci nie odczuwali niechęci na ich widok, rany ukrywały pod grubą warstwą pudru.

Fryzury noszone przez gejsze są równie wyjątkowe jak ich makijaż. Obecnie fryzurę "wareshinobu" na codzień, w Japonii noszą tylko "maiko". Z uwagi na skomplikowane struktury fryzur i spore trudności z ich pielęgnowaniem, gejsze, dla ułatwienia sobie życia najczęściej noszą peruki.

Na ubiór gejszy składa się przede wszystkim nagajuban, kimono oraz obi. Nagajuban jest szatą spodnią noszoną pod kimono. Na kimono, pod piersiami zawiązywana jest szarfa z cienkiego materiału (podobnego do szyfonu), zwana obiage. Z kolei obiage opasuje się grubym pasem zwanym obi, mierzącym niejednokrotnie do 6 metrów. Pas ten służy do podtrzymania kimona i musi się od niego odróżniać kolorystycznie. Na obi nakładany jest już tylko sznur obijime. Noszone przez gejsze praktykantki kimona dochodzą niejednokrotnie do około 20 kilogramów wagi.

• Osobom chcącym poszerzyć własną widzę na temat gejsz polecam książki:

1. Wyznania Gejszy, Arthur Golden, Wydawnictwo A. Kuryłowicz, Warszawa 2003
2. Gejsza z Gion, Mineko Iwasaki, Wydawnictwo A. Kuryłowicz, Warszawa 2003
3. Gejsza, Liza Dalby, Wydawnictwo A. Kuryłowicz, Warszawa 2003
4. Gejsza. Żywa tradycja, Kyoko Aihara, Wydawnictwo „Świat Książki”, luty 2005