Nie musisz za to przepraszać!

PRZEPRASZAM to jedno z mądrzejszych słów, których ludzie używają we wzajemnych kontaktach. Pozwala na naprawienie szkody niewielkim nakładem, zapobiega dalszym konfliktom i wzbudza zaufanie do drugiego człowieka. Jest też objawem dojrzałości. Ludzie nauczyli się, że słowo „przepraszam” ucina wiele niewygodnych tematów i pomaga uchronić przed nieprzyjemnymi sytuacjami. Ale też, właśnie z tego powodu jest powszechnie nadużywane i traci na swojej wartości. Warto zdać sobie sprawę, że jego użycie często okazuje się całkiem zbędne.

Przepraszanie, tak jak inne zachowania grzecznościowe (np. podziękowania, gratulacje, życzenia, kondolencje), jest rodzajem umowy społecznej, którą wszyscy akceptują i zgodnie z którą postępują. Przepraszamy najczęściej wtedy, gdy zrobiliśmy coś, co ze względu na osobę, której to dotyczy, oceniamy jako złe. Przepraszając, wypowiadamy następującą ogólną treść: 'Mówię, że żałuję, że zrobiłem coś, co było dla ciebie złe'. Na przykład: „Przepraszam za spóźnienie”, „Przepraszam, że tak długo musiałeś na mnie czekać”. Przyznajemy się w ten sposób do winy i mówimy, że tego żałujemy.

Jest jeszcze jeden rodzaj przeproszenia, w którym nie ma zawartego żalu przepraszającego. Z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy mówimy na przykład: „Przepraszam, że dzwonię o tak późnej porze, ale...”. Wypowiadamy wtedy treść następującą: 'Mówię, że wiem, że robię coś, co może być dla ciebie złe, ale robię to z ważnego powodu'. Takiemu przepraszaniu z reguły towarzyszy usprawiedliwienie: „...ale wcześniej nie mogłem” itp.

Słowo przepraszam może być też używane do komunikowania innych treści, np. prośby o przesunięcie się w autobusie („Przepraszam, przepraszam”) czy zwrócenia się do kogoś nieznajomego („Przepraszam, czy jest tu gdzieś toaleta?”).

Małgorzata Marcjanik, prof., Uniwersytet Warszawski

30 rzeczy, za które nie musisz przepraszać:

• Za swoje wysokie wymagania - nie ma nic złego w tym, że wiele oczekujesz od siebie i otaczających Cię osób.
• Za to, że nie kryjesz się ze swoją opinią - każdy ma prawo mówić to, co myśli.
• Za to, że prosisz kogoś, by coś dla Ciebie powtórzył - po prostu zrób to grzecznie, jeżeli czegoś nie zrozumiałeś.
• Za to, że ktoś właśnie na Ciebie wpadł - nikt nie ma oczu dookoła głowy.
• Za swój przesadnie widowiskowy strój - Twój styl – Twoje zasady.
• Za oferowanie pomocy - nigdy nie przepraszaj za to, że wyciągasz do kogoś pomocną dłoń.
• Za to, że prosisz o pomoc - powinieneś zawsze mieć taką możliwość.
• Za to, że prosisz o więcej informacji, zanim podejmiesz ostateczną decyzję - masz do tego pełne prawo.
• Za to, że dużo pracujesz - nie powinieneś przepraszać za wywiązywanie się ze swoich obowiązków.
• Za to, że stale zapewniasz się o swojej racji - przecież masz rację.
• Za odmawianie - każdy ma prawo powiedzieć „nie”.
• Za bałagan w domu - to w końcu Twój dom i masz prawo mieszkać, jak Ci się podoba.
• Za to, że nie spieszyłeś się z odpowiedzią na niezbyt ważną wiadomość - nikomu z tego powodu nie stała się krzywda.
• Za szczerość - trzeba pogodzić się z tym, że prawda nie zawsze jest przyjemna.
• Za to, że potrzebujesz czasu dla siebie - samotność nie wymaga tłumaczenia.
• Za to, że nie znasz odpowiedzi na każde pytanie - lepiej przyznać się do niewiedzy, niż skłamać.
• Za wskazanie komuś błędu - niektórzy naprawdę tego potrzebują, by uniknąć kolejnych.
• Za swój nieudolny taniec - nikt nie powinien oceniać Twojego unikalnego stylu.
• Za to, że się w kimś zakochałeś - serce nie sługa.
• Za to, że przestałeś kogoś kochać - nikt nigdy nie miał na to wpływu.
• Za to, że zamawiasz deser - życie jest zbyt krótkie na odmawianie sobie małych przyjemności.
• Za przybywanie na miejsce przed czasem - punktualność to coraz rzadziej spotykana cecha, ludzie powinni ją doceniać.
• Za to, że się bronisz - czasem lepiej powiedzieć coś niemiłego, niż stać się czyjąś ofiarą.
• Za rzeczy, które czynią Cię szczęśliwszym - nawet jeżeli ktoś uważa, że to dość zabawne.
• Za to, że się z kimś nie zgadzasz - nigdy nie spotkasz na swojej drodze kogoś, komu zdołasz bez przerwy przytakiwać.
• Za to, że musisz udać się do łazienki podczas spotkania - jesteś tylko człowiekiem i nic na to nie poradzisz.
• Za momenty, w których okazałeś wrażliwość - to nie słabość, tylko naturalna, ludzka reakcja.
• Za swoje przywileje - najwyraźniej na nie zasłużyłeś.
• Za swój wiek - to tylko liczba.
• Za to, że jesteś sobą - przepraszać powinni wyłącznie ci, którzy nie potrafią tego zaakceptować.

Przeproszenie powinno być wyrazem empatii i żalu, że zadało się drugiej stronie niechcący ból. Takie przeprosiny uruchamiają wszystkie dobroczynne skutki tego aktu: wybaczenie, przekonanie o dobrej woli drugiej strony, poczucie bliskości i nawet przyjaźni.